Wethouder Hans OIthof (Olst-Wijhe): Voor vitaliteit van Olst-Wijhe is simpelweg meer geld nodig

Interessant? Deel het artikel

hans olthof

Het is van alle tijden dat gemeenten klagen over gebrek aan geld. Maar nu is er meer aan de hand. Met name voor plattelandsgemeenten. Want als die niet meer geld krijgen, staat hun bestaan op het spel en neemt de vitaliteit van de gemeente af. ‘We stevenen af op de perfecte storm.’

Door Hans Olthof

Een paar weken geleden sprong ik met pak en al (geen zorgen, zwembroek eronder…) in de IJssel om zo aandacht te vragen voor de financiële situatie van Olst-Wijhe. Want die is net als veel andere plattelandsgemeenten niet best. Die actie bleef gelukkig niet onopgemerkt, maar haalde in Den Haag helaas weinig uit. Mijn oproep om de opschalingskorting af te schaffen, waarover dadelijk meer, en om een meer robuust financieringsmodel (meer geld) vond bij minister Ollongren (Binnenlandse Zaken) geen gehoor. Zeker: ze kondigde extra onderzoek aan en verzekerde dat het onderwerp ‘nu echt op de agenda stond’, maar daar bleef het bij. En dat is balen, omdat Olst-Wijhe net als veel andere gemeenten het water financieel aan de lippen staat.

Gemeentefonds
Even wat cijfers om dat te illustreren. De begroting van Olst-Wijhe, ongeveer 48 miljoen euro, wordt voor 80 procent door het Rijk bepaald en betaald. Dat geld komt uit het zogenoemde Gemeentefonds. De overige 20 procent verdient de gemeente zelf. Bijvoorbeeld door paspoorten uit te geven, vergunningen te verstrekken, grond te verkopen voor de bouw van huizen en OZB te heffen. Met die 48 miljoen euro voert de gemeente taken uit als zorg, uitkeringen en wegenonderhoud en houdt het maatschappelijke voorzieningen overeind zoals de bibliotheek, sport- en culturele voorzieningen en dorpshuizen waar inwoners elkaar kunnen ontmoeten.

De uitkering van het Gemeentefonds staat nu onder druk omdat de verdeling van het geld volgens grote gemeenten onvoldoende aansluit op maatschappelijke ontwikkelingen. Op voordracht van de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) is daarom onderzocht wat een herijking van het fonds zou betekenen. De uitkomst van dat onderzoek pakt zeer ongunstig uit voor plattelandsgemeenten als Olst-Wijhe. Mochten de plannen doorgaan dan betekent dit voor Olst-Wijhe een jaarlijkse korting van 95 euro per inwoner. Dat geld gaat dan naar grote steden.

Perfecte storm
Maar herijking van het Gemeentefonds is niet de enige financiële bedreiging. Een paar jaar geleden besloot het Rijk namelijk dat het beter zou zijn om in ons land alleen grote gemeenten (honderdduizendplus) over te houden. Om kleinere gemeenten ‘te stimuleren’ (ahum) om te fuseren, werd de opschalingskorting bedacht. Dit plan is allang van tafel, maar de opschalingskorting -die progressief is en dus elk jaar toeneemt- is blijven bestaan. Deze korting kost Olst-Wijhe volgend jaar 26 euro per persoon. Opgeteld met de herijking van het Gemeentefonds betekent dit een korting van 120 euro per inwoner per jaar. Voor Olst-Wijhe komt dit uit op een totaalbedrag van meer dan 2 miljoen euro. Per jaar. En dat bedrag neemt jaarlijks toe.
Daarnaast moeten gemeenten sinds 2015 het sociaal domein (Wmo, Participatiewet en Jeugdwet) uitvoeren. Dat betekent in de praktijk extra taken en minder geld; vooral op het gebied van jeugdzorg is het budget onvoldoende gebleken. Tel daarbij op de financiële onzekerheid als gevolg van de Coronamaatregelen (meer mensen in de bijstand, meer uitgaven, minder inkomsten) en we zien een opeenstapeling van financiële factoren die samen de perfecte storm kunnen veroorzaken.

Bestaansrecht
Gemeenten hebben niet veel instrumenten om dit verlies op te vangen. Olst-Wijhe heeft nauwelijks mogelijkheden om zelf haar inkomsten te vergroten. Op paspoorten en vergunningen mogen we niet verdienen. Alleen de verkoop van grond voor huizenbouw kan het financiële leed enigszins verzachten, ware het niet dat Olst-Wijhe niet zelf mag bepalen hoeveel huizen er gebouwd worden, dat bepaalt de provincie Overijssel.

Vandaar dat veel gemeenten kiezen voor een combinatie van enerzijds bezuinigen en anderzijds geld bijpassen uit de reserves om hun begroting sluitend te krijgen. Maar dat houdt natuurlijk een keer op. Bovendien betekent het in de praktijk vaak dat er alleen geld is voor het noodzakelijke beleid. Geld voor gewenst beleid, voor ontwikkeling, voor sport, voor cultuur en voor ontmoeten is er simpelweg niet. En daarmee dreigen kleine gemeenten als Olst-Wijhe op termijn uitvoerorganisaties van het Rijk te worden. Als dat het geval is, dan is de vraag legitiem of je daarvoor nog wel een gemeentestructuur nodig hebt, waarmee direct het bestaansrecht van kleine gemeenten ter discussie staat.

Vitaliteit
Om dit te voorkomen, om te kunnen blijven investeren in de vitaliteit van Olst-Wijhe in plaats van die af te breken door te moeten bezuinigen, is simpelweg meer geld nodig. Anders gezegd: de koek moet niet opnieuw verdeeld worden, maar de koek moet groter. Te beginnen met een groter Gemeentefonds en het afschaffen van de opschalingskorting!

En voor die doelen heb ik graag een nat pak over.

Hans OIthof (VVD) is wethouder in Olst-Wijhe

 

Word supporter van HierinSalland

HierinSalland is voor, maar ook van Salland. Word supporters en ondersteun ons. Door mee te doen of met een kleine bijdrage.

Interessant? Deel het artikel

Meer over

Blijf op de hoogte

Abonneer je op een of meerdere van onze nieuwsbrieven en ontvang elke week een update van de artikelen op Hier in Salland. Om de twee weken verloten we onder de abonnees om en om een pakket uit de biologische boerderijwinkel Overesch en de biologische Supermarkt in het Bos van Kleinlangevelsloo, beiden in Raalte. Bekijk de spelregels.

Laat een reactie achter

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Blijf op de hoogte

Abonneer je op onze nieuwsbrief en ontvang elke week een update van de artikelen op Hier in Salland. Iedere maand verloten we onder de abonnees een pakket uit de biologische boerderijwinkel Overesch in Raalte. Bekijk de spelregels.