“Het verdwijnen van kerkgebouwen uit lokale gemeenschappen is een aderlating voor de lokale samenleving.” Dat stelt Rudi Theunissen van projectbureau Eurus dat onder meer werkt aan leefbaarheid in dorpen en wijken. Theunissen schrijft onderstaand stuk naar aanleiding van de sluiting van kerken in de Sallandse dorpen. Hij denkt graag mee over de vraag “en hoe nu verder?”
Door Rudi Theunissen
Generaties lang zijn de kerkgebouwen van groot belang geweest voor de uitstraling, herkenbaarheid en verbindingen binnen de samenleving. Ze fungeerden als bakens in landschappen en steden, gaven de omgeving cachet en waren voor een groot deel van de bevolking het middelpunt van de contacten. De maatschappij verandert echter, en daarin ook de rol van kerk. Maar met het kleiner worden van het aandeel van de kerk in het maatschappelijk leven, komt ook het gebruik van het vastgoed onder druk te staan.
Trots
Trots op de uitstraling op de omgeving door aanwezigheid van de kerktoren zal veel lokale bewoners niet vreemd zijn, de herkenbaarheid en bakenfunctie is voor het uitnodigen voor deelname aan het maatschappelijk leven een prachtig middel. Kortom, en zeker ook vanuit duurzaamheid bekeken, moeten we er alles aan doen om deze waardevolle gebouwen te behouden wanneer mogelijk. En dus moeten we samen kijken naar de mogelijkheden die er zijn om de kerkgebouwen te behouden en de waardevolle maatschappelijke functie te (her)geven waar de lokale samenleving baat bij heeft.
Het gaat om mensen, niet om stenen
Maar juist niet alleen vanwege het vastgoed, de hoofdreden is hierboven beschreven. Het aansluiten van mogelijkheden die de gebouwen bieden bij sociaal-maatschappelijke opgaves is de motivatie voor behoud. Het gaat om de mensen, niet om de stenen.
Sociale hypotheek
Daarom heeft Eurus een methode ontwikkeld die ervoor zorgt dat maatschappelijke opgaves in kaart worden gebracht, en worden vertaald in oplossingen. Die oplossingen vatten we samen in de methode “de sociale hypotheek”. De sociale hypotheek is een middel dat we kunnen inzetten om verbindingen en structuren in sociale samenlevingen weer te kunnen herstellen. Daar waar de sociale functies van de kerkgebouwen dreigen te vervallen, zorgen we ervoor dat we met gezamenlijke inspanning (met, door en voor de bewoners) het tij keren en wanneer mogelijk de gebouwen gebruiken om nieuw leven in te blazen.
Lokale samenleving
Het is mijn overtuiging dat juist de lokale samenleving bepaalt waar de behoefte ligt, en wat men zelf aan inspanning kan en wil leveren. En als men de wil heeft om de functie van de kerkgebouwen te herstellen, en te blijven gebruiken, dan is de sociale hypotheek het middel om hier vorm aan te geven. We maken samen met de bewoners een plan dat volledig gericht is op het verbinden van bewoners en het herstellen van de sociale structuur. En het gebruik van het waardevolle vastgoed!!
Samen zijn we in staat om maatschappelijk gewenste omstandigheden te behouden of te laten terugkeren, met een beetje hulp en samenwerking kunnen we veel bereiken. De wil ligt bij de bewoners zelf, de hulp kan men krijgen van Eurus…..
Rudi Theunissen, Eurus.
