Kees Huls: Valkuilen en paniek voor de energietransitie

Interessant? Deel het artikel

windmolen

Kees Huls is van 2010- 2014 werkzaam geweest in de wereld van zonnepanelen en -collectoren en volgt de ontwikkelingen nog altijd met heel veel interesse. Hij is zeer overtuigd van de noodzaak van de transitie maar ziet naar zijn mening te veel hapsnap beleid en maakt zich daar zorgen over.

Door Kees Huls

Het is duidelijk dat we nu heel snel maatregelen moeten nemen om de opwarming van de aarde te voorkomen en ons milieu te ontdoen van schadelijke elementen. Gelukkig zijn hiervoor internationale akkoorden (Parijs) gesloten en hebben we als gevolg daarvan ook nationaal ambitieuze plannen neergelegd, de Regionale Energietransities (RES).

Gevaar voor paniek

Wanneer zaken zo urgent worden is er een groot risico op paniekvoetbal. Doordat we hier te maken krijgen met zeer complexe materie en de gemiddelde politicus natuurlijk min of meer een leek is, bestaat er een groot risico dat er overhaaste beslissingen genomen worden. Deze worden dan ook vaak nog beïnvloed door gewiekste organisaties c.q. bedrijven die hun eigen verdienmodel willen doordrukken. Er worden naar mijn mening veel feiten verzwegen of zelfs niet onderzocht om bepaalde richtingen in te slaan waarbij dan ongefundeerde beslissingen worden genomen met grote financiële gevolgen achteraf. Een aantal wil ik hierbij voorleggen.

Emissievrije energie is nu nog niet mogelijk

Zon- en windenergie zijn ideale emissievrije energiebronnen, maar kunnen vooralsnog niet als enige bronnen aangewend worden. Het principiële probleem hierbij is dat hun stroomopbrengsten absoluut onvoorspelbaar zijn en er naarmate we meer zonnepanelen en windmolens installeren en meer elektrisch gaan verwarmen, koken, produceren en autorijden er een steeds groter gat ontstaat tussen zeer zonnig en winderig enerzijds en donker en windstil anderzijds. We moeten 99,99% leverzekerheid van elektra kunnen garanderen dus dit steeds groter wordende gat moet op andere wijze gecompenseerd worden. Het grootschalig opslaan van de opgewekte energie om die op andere tijden te kunnen gebruiken is volgens wetenschappers nog heel ver weg. Aanvankelijk werden biomassa centrales als de oplossing hiervoor gezien. In Amsterdam werd al een centrale omgebouwd maar dat bleek geen gelukkige oplossing. Deze geeft net zoveel vervuiling als een kolencentrale en er moeten enorm veel bomen geveld worden om deze centrales te kunnen stoken, dus absoluut onverantwoord. Een oplossing zou kunnen zijn om het stuwmeer principe toe te passen. Volpompen wanneer er een overvloed aan elektra is en leeg laten lopen via generatoren om stroom aan te vullen. In bergachtige landen zijn in het verleden veel stuwmeren aangelegd die op zich goed functioneren waar die in deze tijd vrijwel niet meer aangelegd zouden kunnen worden omdat zij meestal ecologisch rampzalig blijken te zijn. Misschien nog eens naar het 40 jaar oude plan Lievense kijken, maar dat zal waarschijnlijk niet genoeg capaciteit hebben.

Waterstofgas (H2)

Het is in principe heel goed mogelijk uit zon of wind waterstof te produceren wanneer er een overschot is. De vraag is dan hoe dit opgeslagen en getransporteerd kan worden. Waterstof is zeer explosief en is zo licht dat het niet zonder meer in het aardgasnet ingebracht kan worden omdat het gevaar op lekken veel groter is. Het hele net moet dan gecontroleerd en aangepast worden. De wetenschap ziet nog niet direct brede toepassingen hiervoor. Wel in de procesindustrie, hoogovens en dergelijke industrieën die heel hoge temperaturen vereisen. Ook in vrachtvervoer worden wel mogelijkheden gezien omdat volledig elektrische aandrijving bij de huidige accutechniek een veel te beperkte actieradius geeft en laadtijden lang zijn. Hoewel Toyota en Hyundai waterstof personenauto’s in hun programma hebben wordt deze toepassing niet als realistisch gezien. Erg duur en ook de operationele kosten zijn veel hoger dan bij elektrisch, LPG of LNG. In Noorwegen zijn in 2019 een redelijk aantal van deze wagens verkocht, maar na de ontploffing van een tankstation is de verkoop ingestort omdat de andere stations gesloten werden voor een half jaar. Het principiële voordeel van sneller tanken dan het opladen van een elektrische wagen vergt blijkt in de praktijk tegen te vallen. Doordat dit gas met een enorme druk van 700 bar in de tank gebracht wordt, gaat er behoorlijk wat tijd verloren omdat de pomp eerst weer druk moet opbouwen. Zoals bekend geeft waterstof alleen maar waterdamp als “afval”, dus volstrekt ongevaarlijk. Het Amerikaanse NASA heeft echter bedenkingen bij grootschalig verbruik in de buitenruimte omdat dit permanente mist zou gaan geven. Los van het ongemak is dat ook een aanslag op de opbrengst van zonnepanelen.

Eengezinswoningen hebben veel mogelijkheden

Voor eengezinswoningen met voldoende en doelmatig dakoppervlak ziet de toekomst er in principe wel goed uit omdat verwacht wordt dat er al snel accu’s beschikbaar zullen komen die voor een verantwoorde prijs voldoende capaciteit hebben om een woonhuis of klein bedrijf volledig onafhankelijk (off grid) van energie te voorzien. Hoe dit plaatje er financieel uit zal gaan zien is nog maar af te wachten omdat dit een enorme aanslag op de belastinginkomsten van de overheid zal betekenen en op de inkomsten van de nutsbedrijven. Nu bestaat onze energiefactuur immers voor ruwweg 50% uit belastingen en accijnzen dus men mag ervan uitgaan dat er toch op enige manier gecompenseerd zal worden, wat het plaatje weer heel anders kan maken. Grote onzekerheid dus. Ook nu al is er veel onzekerheid omdat mensen geïnvesteerd hebben in zonnepanelen etc. en ervan uit zijn gegaan dat zij na 7- 10 jaar hun installatie terugverdiend hebben. Hierbij wordt ervan uitgegaan dat men mag salderen (terugleveren). Een rekening voor de door de leverancier geleverde kilowatts, waarvan de zelf opgewekte en terug geleverde stroom wordt afgetrokken. Er ligt echter al een compleet uitgewerkte wet klaar voor een nieuwe regering, waarbij vanaf 2023 dit in 10 jaar stapsgewijs afgebouwd wordt en men dan alleen nog maar de “marktprijs” , nu zo rond de € 0,05- 0,06 zal ontvangen. Een heel gevaarlijke regeling omdat dit er ook toe kan leiden dat men geld toe moet betalen bij veel opbrengst. Nu gebeurt het al af en toe dat er bij veel wind en zon teveel aanbod is en dat dit naar het buitenland wordt afgezet, waar de netbeheerders dan voor moeten toebetalen, dus een negatieve marktprijs, die afgewenteld zal worden op hun klanten. Hoe meer capaciteit er geïnstalleerd zal worden, hoe vaker zich dit zal voordoen. Omdat ook in onze buurlanden de ontwikkelingen op dit gebied hetzelfde zullen zijn zal het exporteren steeds moeilijker en dus duurder worden. Door dit alles wordt de toepassing van zonne-energie toch een stuk minder interessant, alleen bij direct verbruik heeft het dan zin. Vooral ’s winters niet echt handig, wanneer het meeste verbruik (verwarmen, koken, verlichten, auto’s laden) op tijden plaats vindt dat er geen opbrengst is.

Stimuleringsmaatregelen

Budgetten voor stimuleringsmaatregelen zoals SDE en aankoopsubsidies elektrische ovens zijn zeer beperkt. Voor wat het vervoer betreft wordt vooral gemikt op de mensen die een wagen van de zaak hebben en bijtelling voor privégebruik moeten betalen. Dit is de meest milieubewuste doelgroep in Nederland (wanneer het hun portemonnee betreft). Aanvankelijk kreeg de gebruiker van een hybride of elektrische wagen geen bijtelling terwijl het reguliere tarief 25% over de aanschafwaarde bedroeg. Daardoor werden hybride outsiders als Toyota Prius en Mitsubishi Outlander opeens toppers maar het was niet te controleren of er wel elektrisch opgeladen werd, waardoor deze auto’s discutabel werden en uiteindelijk niet meer voor gunstige bijtelling in aanmerking kwamen. Nog vreemder is, dat het doel van deze regeling: verbetering van de luchtkwaliteit niet bereikt werd, omdat vrijwel alle wagens aan het einde van hun leasecontract werden geëxporteerd. Die Priussen rijden nu bijna allemaal in Moskou en St. Petersburg. Hier moet iets voor bedacht worden. Nu wordt op deze wagens de enorm hoge, typisch Nederlandse BPM niet in rekening gebracht. Dit zou bij export alsnog naar rato moeten worden berekend om uitvoer zoveel mogelijk te voorkomen. De bijtellingsvoordelen worden geleidelijk aan afgebouwd. Bij een volledig elektrische auto is het tarief per 01.01.2021 12% bij een maximum catalogusprijs van € 45.000,-, daarboven het normale tarief van 22%. Hierdoor is het verschil al dusdanig afgenomen dat de verkoop van elektrische wagens behoorlijk is ingestort in de eerste maanden van dit jaar. Er zijn toch al behoorlijk wat mensen die hun EV weer vervangen voor een benzine of hybride wagen. De verkoop van diesel blijft laag, terwijl de huidige Euro6 diesels schoner zijn dan hun benzinebroertjes.

Laadinfrastructuur voor auto’s

Er wordt nu gestreefd naar zoveel mogelijk laadpunten bij huis en in buurten. Dit zal gigantische investeringen vragen omdat hoge stroom ampères vereist zijn. Doordat deze punten urenlang bezet zullen zijn zal dit onvoldoende functioneren, zeker in grotere plaatsen met veel hoogbouw. Veel mensen worden nog niet enthousiast van elektrische wagens gezien hun beperkt bereik en de tijd die nodig is om weer op te laden. Toch is de enige oplossing om de fabrikanten te verplichten om 800V laadsystemen in te bouwen. Duurder maar veel sneller. Bij Porsche en Audi die dit al hebben laadt men in 20 minuten de wagen weer volledig op. Dan is er geen uitgebreid laadpalennet nodig en kan men gewoon terugvallen op tankstations met laadfaciliteiten.

Financiële benadering

Het mag duidelijk zijn dat er enorme kosten op ons afkomen om de transitie te realiseren, maar het is onvermijdelijk. Wel moet in het oog gehouden worden dat onze economische positie niet in gevaar komt. Wij hebben in Europa dezelfde doelstellingen afgesproken, maar de manier waarop dit bereikt kan worden verschilt enorm en is onredelijk voor ons. Wij waren er in de zestiger jaren al snel bij om over te schakelen naar het relatief schone aardgas. Landen om ons heen deden dat niet en maken nog steeds veel gebruik van stookolie en (bruin)kool. Daar lopen nu subsidieregelingen om over te schakelen naar gas, een lang niet zo hoge investering als van ons gevraagd wordt. Er dient een uniform traject voor alle EU landen te komen.

Warmtepompen, geothermie

Omgevingsluchtwarmtepompen worden nu gepropageerd voor verwarming. Dit zijn echter apparaten met een te hoog stroomverbruik. Een goede warmtepomp maakt gebruik van bodemopslag van koude en warmte. Wanneer dit op grote schaal toegepast wordt is het de vraag wat voor invloed dat zal hebben op bodemtemperatuur, grondwater enz. Hier is nog maar heel weinig onderzoek naar gedaan en Groningers, Tukkers en Limburgers kunnen vertellen dat ze niet zo gelukkig zijn geworden van ons gewroet in de bodem.

Geopolitieke gevaren

De nieuwe technieken zijn afhankelijk van grondstoffen en fabricageprocessen uit landen waar we niet direct aan denken als we een vakantie gaan boeken. Grondstoffen voor batterijen komen overwegend uit Afrika uit totalitaire landen met mensonwaardige werkomstandigheden. Op dit moment is de hoeveelheid grondstoffen al beperkt. Wanneer de transitie echt los gaat zal dit tot problemen kunnen gaan leiden, zowel qua prijsstelling als chantagemiddel. De speciale silicium die nodig is voor zonnecellen wordt alleen gevonden in China Taiwan en in Peru. Gevolg hiervan is dat meer en meer zonnepanelen uit China komen, in 2019 al 71%. Ook hier maken we ons dus nogal sterk afhankelijk van dit onberekenbare land.

 

Conclusie

Alleen energie opwekken met zon en wind is uitgesloten door de onvoorspelbare, niet planbare opbrengst. Het moeten wel de belangrijkste vormen van energie zijn. Windturbines kennen minder pieken en dalen dan zon. Ruimtebeslag is ook van een totaal andere orde. Eén gemiddelde turbine van 2 MW geeft net zoveel jaaropbrengst als 3 HA zonneweide. Grootschalige opslag van stroom zal niet binnen afzienbare tijd mogelijk zijn. Het door het toenemend verbruik en meer geïnstalleerde zonnepanelen en windmolens steeds groter wordend verschil tussen zonnig met harde wind en donker windstil moet opgevuld worden om een bedrijfszeker net te garanderen. Deze aanvulling zal moeten gebeuren door (waterstof)gas gestookte centrales. Het zal technisch eenvoudiger zijn de bij aardgas vrijkomende afgassen af te vangen en te neutraliseren dan dat er grootschalige batterijopslag mogelijk zal worden. Misschien geldt dit zelfs ook wel voor gasgestookte verwarmingsketels. Ook op het gebied van kernenergie zijn er grote ontwikkelingen die gebruik verantwoord zouden kunnen maken.

 

Belangrijkst. Kop erbij houden. Weten wat je doet en weloverwogen handelen.

 

 

 

 

Word supporter van HierinSalland

HierinSalland is voor, maar ook van Salland. Word supporters en ondersteun ons. Door mee te doen of met een kleine bijdrage.

Interessant? Deel het artikel

Meer over

Blijf op de hoogte

Abonneer je op een of meerdere van onze nieuwsbrieven en ontvang elke week een update van de artikelen op Hier in Salland. Om de twee weken verloten we onder de abonnees om en om een pakket uit de biologische boerderijwinkel Overesch en de biologische Supermarkt in het Bos van Kleinlangevelsloo, beiden in Raalte. Bekijk de spelregels.

Laat een reactie achter

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Blijf op de hoogte

Abonneer je op onze nieuwsbrief en ontvang elke week een update van de artikelen op Hier in Salland. Iedere maand verloten we onder de abonnees een pakket uit de biologische boerderijwinkel Overesch in Raalte. Bekijk de spelregels.

Ook interessant

Sorry, geen nieuws gevonden