Je bent een witte westerse man of vrouw, heteroseksueel en traditioneel christelijk. Zou je dan makkelijk afstand doen van de voorrechten die je daarmee geniet?
Door Hasan Kaddour
Je hebt een luxe en beschaving bereikt en geniet vanuit West-Europa en Noord-Amerika van alle voordelen van het rijk zijn, van het niet ziek zijn. Je legt je sociale en morele normen op aan de rest van de wereld. Vrijheid, gelijkheid en democratie, verkondigd na de moderne industriële revolutie en na de Franse Revolutie, verworven voor die tijd, in het koloniale verleden.
Dat komt pijnlijk aan het licht nu de hele wereld de straat op gaat tegen racisme. De sterkste stem ter wereld vecht nu tegen racisme, de hele mensheid werkt aan het verwijderen ervan. Meestal leidt dat naar strengere wetten. Maar is dat genoeg? Is het voldoende om standbeelden te slopen?
Racisme, ras, minderheden…
Racisme onderdrukt een ras, zegt het woord. Maar zuivere rassen – zegt de filosofie – zijn er eigenlijk niet. Je onderdrukt minderheden. En voor onderdrukken heb je ook superioriteit nodig. Mensen die zich verheven voelen boven anderen. Minderheden zijn dan de migranten, homoseksuele mensen, vrouwen. Verborgen racisme.
Uit een Duitse krant: “In de Duitse samenleving kun je openlijk tegen racisme demonstreren. Maar waarom willen de meeste demonstranten hun kinderen niet naar scholen sturen waar veel Turken en Arabieren op zitten?”
En in een Amerikaanse krant het verhaal van een Afrikaanse vrouw die zei slachtoffer te zijn van racisme door medewerkers van een bank. Kwam ze die medewerkers tegen op een demonstratie tegen racisme…
Racisme is niet alleen wat je denkt, het is ook wat je doet. Eén op de vijf scholieren heeft bij een sollicitatie het idee slachtoffer van racisme te zijn op basis van nationaliteit, religie of seksuele status. Dat zijn cijfers van het Centraal Planbureau. Volgens datzelfde Planbureau zijn veel Nederlanders van mening dat de samenleving het probleem van racisme heeft overwonnen, dat het verleden tijd is. Maar als je racisme langs de meetlat van patriottisme of religie legt, dan valt dat nog wel tegen. Jouw eigen cultuur wordt dan toch als beter ervaren.
Ik ben nu vijf jaar in Nederland en heb in die tijd geen racisme gevoeld, tenminste als het gaat om niet verborgen racisme. Of toch. Ik wil met dit verhaal afsluiten, dat me overkwam in mijn eerste jaar hier in Olst:
Ik had een pak koffie gekocht. Thuis zag ik dat het bonen waren in plaats van gemalen koffie. Dus een dag later vroeg ik in de supermarkt of ik het kon wisselen. Ik was daar vaste klant, maar de manager was die dag nieuw. Die zag me voor het eerst.
Hij vond me gelijk verdacht: “Waar heb je dat pak dan vandaan gehaald?”
Ik: “Ik heb het verkeerde gekocht en wil het omruilen. Als dat niet kan, neem ik deze weer mee.”
Hij: “Nee, je moet me de exacte plaats laten zien waar je het vandaan hebt.”
Dus ik nam hem me naar het schap van de koffie. Maar daar was hij niet tevreden over. Ik moest wachten terwijl hij op kantoor de camera’s controleerde, of ik er op stond.
Ik voelde alle vernedering die je maar kunt bedenken. Mensen keken me aan alsof ik een misdaad beging.
Even later kwam de manager terug en zei – zonder zich te verontschuldigen – dat ik de koffie alsnog kon ruilen. Maar dat heb ik geweigerd. Zonder te ruilen heb ik de winkel verlaten. Ik heb het pak buiten in de prullenbak gegooid. En ik voelde dat dit alleen maar gebeurde omdat ik de kenmerken heb van iemand uit het Midden-Oosten.
Racisme is een ziekte.
