Gosse Jongstra is onze columnist voor zeer diverse onderwerpen, die hij met Friese nuchterheid voor het Sallandse voetlicht brengt. Meer bijdragen van hem vind je hier.
“Er liep vannacht een landloper rond ons huis” zei Martin. “En hij was heel erg druk in gesprek met die ander in zichzelf. Hij sjouwde een plastic zak vol rammelende flessen met zich mee. Ik kon er niet door slapen”. Dat Martin niet kon slapen maakt me niet zoveel uit. Martin is een belangrijke bestuurder geweest, die tot ’s avonds laat doorwerkte. Die kan wel wat hebben.
Door Gosse Jongstra
Ik bleef hangen bij het woord ‘landloper’. Wat een prachtig woord eigenlijk. Tegenwoordig heet dat zwerver of dakloze. Of moet ik zeggen tot dakloze gemaakte. Want het steekt wel nauw tegenwoordig. Het woord slaaf mag ik niet meer gebruiken. Het is tot slaaf gemaakte. Of deze nieuwe formulering iets aan de situatie verandert, achteraf, dat lijkt me niet. Verandert het iets aan het gevoel? Dat weet ik ook niet. Misschien maakt het uit voor de nazaten van slaven. Er wordt zo nog eens extra benadrukt dat hun voorouders gedwongen werden verscheept en tewerkgesteld. Maar het komt voor mij ook wel een beetje in het hokje van politiek correct formuleren. Niemand voor het hoofd stoten. Spreken we nu ook over een tot crimineel gemaakte? Tot verslaafde gemaakte? Tot hooligan gemaakte? Tot misbruiker gemaakte? Of tot overspelpleger gemaakte? Bij elk van deze types weten ze zelf vast wel een externe oorzaak aan te wijzen voor hun situatie. Bij de formulering ‘tot fraudeur van kindertoeslag gemaakte’ kan ik me wèl heel goed iets voorstellen.
Als ik vandaag de dag de krant lees, dan moet ik WOKE zijn. Wat is dat nou weer. Tot een jaar geleden nooit van gehoord. En ik moet nu ook denken in termen van gender, in plaats van verschillen tussen man en vrouw. ???? Wijken moeten gegentrificeerd. ???? Ik heb steeds vaker, dat ik de krant lees en aan mijn vrouw vraag: Wat betekent dat? Ze weet het ook niet. Er spoelt een correct denken door ons land. Op het moment dat je achter elke wijze van formuleren iets racistisch, discriminerend, onterends, verachtelijks, denigrerends gaat zoeken, ja dan wordt het stil.
Er wordt veel gezocht naar neutrale formuleringen. Of noem het maskerend taalgebruik. Alsof het iets aan de werkelijkheid verandert. Hoe lang mag een tompouce nog een tompoes heten. Wordt daarmee niet het naakte hulpje (slaaf? genderneutraal wezen?) van Heer Ollie B. Bommel bedoeld? Laten we het vooral simpel en eenvoudig houden. En dan moet ik denken aan Hendrik. Hendrik woonde met Marrigie in een oud, tochtig en afgelegen boerderijtje in Wapserveen, Drenthe. Ze waren op leeftijd, Marrigie wilde graag naar een comfortabel nieuw rijtjeshuis in het dorp Havelte. Hendrik: “Ja, moar Marrigie, woar mot ik dan mörgens bûten pissen?” Kijk, zo raak en duidelijk; zo eenvoudig geformuleerd hoe Hendrik zijn vrijheid koestert en hoe hij in het leven staat. De tot man gemaakte Drent, Hendrik uut Wapserveen.
