De informatiedagen door CRT voor 70-plussers over e-bikes zouden doorgang moeten vinden. Dat concludeerde onderzoeksbureau Mobycon vijf jaar geleden. Het rapport verdween in de onderste bureaula van de provincie Overijssel. Een recent onderzoek van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) is voor mij aanleiding het verstofte rapport alsnog in de schijnwerpers te plaatsen.
Door Johan Kiekebosch
Maar eerst dat CBS-rapport. Daarin valt te lezen dat het aantal dodelijke fietsongelukken onder 70-plussers de afgelopen 20 jaar fors is toegenomen. Daarvoor is een aantal heel verklaarbare redenen. Zo is het aantal 70-plussers snel gegroeid, dus logisch dat er dan ook meer verongelukken. Ook zijn de senioren van nu actiever dan die van 20 jaar geleden, en dan overkomt je vanzelfsprekend ook sneller wat. Er is het sterke vermoeden dat de ongelukken samenhangen met de toename van het aantal e-bikes en het daarmee gewijzigde fietsgedrag: de 70-plusser van 2020 fietst meer, verder en harder dan die van de vorige eeuw. Dat is prachtig, maar leidt ook tot meer ongelukken.
In reactie op het CBS-rapport zeggen deskundigen dat naast helmplicht en snelheidsbegrenzer een rijvaardigheidscursus bijdraagt om het aantal verkeersdoden te beperken. Daarmee is de cirkel rond, want dat was vijf jaar geleden ook de conclusie van Mobycon.
Wat was dat voor rapport? Wij hadden als CRT een aantal informatiedagen over e-bikes voor 70-plussers gehouden. De provincie Overijssel, samen met de gemeente Raalte financier van die dagen, wilde graag het effect meten, en schakelde daarvoor een onafhankelijk onderzoeksbureau in. De uitkomsten waren uiterst positief. De deelnemers gaven de bijeenkomsten een gemiddeld rapportcijfer van 7,9. Misschien nog belangrijker is dat uit het onderzoek blijkt dat de informatiedag een positief effect heeft op het fietsgedrag. Zo voelen velen zich zekerder op de fiets. Velen hebben tips gekregen over het schakelen, het op- en afstappen en het op tijd afremmen. De onderzoekers concluderen dat de informatiedagen bijdragen aan het meer vertrouwd maken met de e-bike.
Positieve reactie
Zo’n positieve reactie van de deelnemers is niet vanzelfsprekend. De bijeenkomsten werden aanvankelijk door de Fietsersbond uitgevoerd. Daarover waren de 70-plussers minder tevreden, reden voor de gemeente Raalte bij CRT aan te kloppen. Bij CRT staat het fietsplezier voorop, getuige ons motto ‘voor iedereen die van fietsen houdt’. Het succes is in de eerste plaats dan ook te danken aan het enthousiasme van de CRT-vrijwilligers die de dagen verzorgen. Steeds blijkt weer dat dit overslaat op de cursisten. Er is altijd tijd voor een kop koffie, een gezellig praatje, en er wordt veel gelachen. Het helpt ook dat er bij de e-bikedagen dialect gepraat kan worden. Vanzelfsprekend is deskundigheid een andere basisvoorwaarde. Daarom wordt bij de e-bikedagen gewerkt met verenigingsleden die van beroep docent, huisarts of fysiotherapeut zijn of waren. Ook hebben we de beschikking over een eigen omheind wielerpark, waardoor er veilig geoefend kan worden.
Hoogste stand
Veel e-bikers hebben hun motor en hun versnelling steeds op de hoogste standen staan. In plaats van een bij de leeftijd passende 15-20 km/uur rijden ze daardoor ineens altijd en overal zonder veel moeite harder. Wij adviseren ook het kleinere verzet te gebruiken, en de motor minder te gebruiken. ‘Use it, don’t lose it’ is een uitdrukking die regelmatig terugkomt; om vitaal te blijven is het beter je eigen spierkracht zoveel mogelijk in te schakelen. Deelnemers worden geïnformeerd over het onderzoek van de Consumentenbond over de kwaliteit van e-bikes. Verder is er volop gelegenheid om met diverse soorten e-bikes te oefenen op het wielerpark en de openbare weg. Dat is mogelijk doordat samengewerkt wordt met de lokale fietshandelaren, die hun nieuwste modellen beschikbaar stellen.
Het blijft gissen naar het antwoord op de vraag, waarom het positieve rapport van Mobycon tóch in de onderste bureaula verdween. Een vermoeden heb ik wel. Politiek Overijssel vond het waarschijnlijk ongepast in zee te gaan met lokale fietsverenigingen als CRT, terwijl de informatiebijeenkomsten óók verzorgd konden worden door een gerenommeerde organisatie als de Fietsersbond. De provincie ging om die reden waarschijnlijk nooit in op het aanbod van CRT om de opzet van de informatiedagen via andere wielerverenigingen uit te zetten in de hele provincie.
Samenwerking CRT-Raalte
De samenwerking tussen CRT en gemeente Raalte is gelukkig wél intact gebleven. Dat leverde afgelopen najaar een nieuwe cursus op, namelijk die voor statushouders die nog geen enkele fietservaring hebben. Opnieuw is de inzet van enthousiaste vrijwilligers de basis voor succes. Weer is er samenwerking met de lokale fietshandelaren, ditmaal om de cursisten op een gewone fiets te leren fietsen. Ook Vluchtelingenwerk is bij deze cursus betrokken. Naast verkeersveiligheid vormen participatie en inburgering doelstellingen van de cursus. Overigens is de Fietsersbond bij deze cursus een belangrijke en gewaardeerde partij. De fietslessen voor statushouders worden namelijk gegeven volgens het stramien van de Fietsersbond ‘ik leer fietsen!’ Het begint met lopen met de fiets in de hand en eindigt met een certificaat, na een tocht door het dorp, inclusief verkeersregels en -borden.
Er zijn geen concrete afspraken over een vervolg op informatiedag of fietscursus. Door corona lijkt het er op korte termijn ook niet van te komen. Ik ga er echter vanuit dat wij van CRT nog steeds genoeg enthousiaste en deskundige vrijwilligers hebben voor een vervolg. Voor iedereen die van fietsen houdt!
Johan Kiekebosch is CRT-lid
